Wyjątkowy gorący Jowisz i układ podwójny HU Arq(AB)

KOI-254

Gorący Jowisz - wizja artysty.

Dziś liczba planet pozasłonecznych wzrasta do 707 za sprawą dwóch interesujących odkryć. Pierwszym z nich jest odkrycie planety KOI-254 b. Patrząc na parametry tej planety można odnieść wrażenie, iż jest to dość typowy gorący Jowisz. Jego masa wynosi 0,505 Mj, a promień to 0,9 Rj. Krąży na nieco ekscentrycznej orbicie (0,11) w maksymalnej odległości od gwiazdy 0,027 AU. Na jedno okrążenie wokół gwiazdy potrzebuje niespełna 2,5 dnia. 

Znacznie ciekawszą częścią tego układu jest sama gwiazda macierzysta - czerwony karzeł. Choć czerwone karły to gwiazdy najczęściej występujący we wszechświecie, a gorące Jowisze to obiekty najłatwiejsze do wykrycia, jeszcze nigdy nie udało się wykryć tych dwóch obiektów w jednym układzie. KOI-254 b jest więc pierwszym znanym gorącym Jowiszem krążącym wokół karła typu M. Dotychczasowy brak takich układów jest konsekwencją ewolucji w dysku protoplanetarnym o stosunkowo niedużej masie.

Warto jeszcze dodać, że temperatura gorącego Jowisza zazwyczaj dochodzi do 2000 stopni Celsjusza lub nawet przekracza tą wartość. W tym przypadku, ze względu na naturę gwiazdy, temperatura powierzchni KOI-254 b wynosi "zaledwie" około 1000 stopni.

HU Aqr(AB)

Bardzo luźne przedstawienie graficzne systemu HU Arq(AB)

HU Aqr(AB) to bardzo interesujący układ podwójny. Posiada on prawdopodobnie dwie masywne exoplanety, jednak ze względu na skomplikowane mechanizmy tego systemu, bardzo ciężko potwierdzić ich istnienie. Planety były ogłaszane w marcu tego roku, a już 3 miesiące później zakwestionowano je tłumacząc to wysoką niestabilnością systemu. Teraz po kolejnej dawce skomplikowanych obliczeń, te gazowe olbrzymy znów powracają na listę planet pozasłonecznych.

Dwie gwiazdy w tym systemie (pierwsza o masie około 0,8 masy Słońca[Ms], a druga 0,2 Ms) okrążają się wzajemnie w nieco ponad 2 godziny. Ta wartość jest mierzona bardzo dokładnie (naprawdę dokładnie! wynosi ona 0.0868204066 ± 0.0000000014 dnia) ponieważ to właśnie od niej zależą kolejne obliczenia. Znając ten okres można określić częstotliwość zaćmień jednej gwiazdy przez drugą. Następnie sytuacja jest analogiczna jak w przypadku detekcji planet wokół pulsarów. Tutaj jednak nie mamy do czynienia z impulsami radiowymi, lecz właśnie z zaćmieniami. Jeśli wokół tych dwóch gwiazd krążą planety to można obserwować pewne odchylenia w czasie między kolejnymi zaćmieniami (które w przeciwnym razie byłyby bardzo regularne). Z takich odchyleń naukowcy są w stanie odczytać parametry planet.

Planety HU Aqr(AB) b i HU Aqr(AB) c to gazowe olbrzymy o masach wynoszących odpowiednio 5,4 i 5,9 masy Jowisza. Krążą w odległościach 3,45 i 6,18 AU w czasie 6,45 i 15,45 lat. To nieco inne dane niż te ogłoszone w marcu. Świadczy to o dużym zainteresowaniu tym wyjątkowym układem. Zapewne jeszcze nie raz poszczególne wartości będą ulegać zmianom. Były również pewne rozważania o trzeciej, jeszcze odleglejszej gazowej planecie w tym systemie. Jednak póki co nie ma mowy o możliwości jej potwierdzenia.

Źródło 1; Źródło 2