środa, 28 listopada 2012

Dwa nowe WASPy

Bardzo ładna i wyraźna krzywa jasności WASP-77 A.
Credit: http://arxiv.org/pdf/1211.6033v1.pdf str.15.
Super-WASP to ciągle rozwijająca się inicjatywa poszukiwania tranzytujących planet poza granicami Układu Słonecznego. Projekt ten jest bez dwóch zdań numerem jeden jeśli chodzi o odkrywanie obiektów typu Gorący Jowisz. Dzisiaj dwie nowe egzoplanety od Super-WASP dołączają do listy znanych planet pozasłonecznych. Oba obiekty to typowe Gorące Jowisza, lecz jeden z nich należy do szerokiego układu podwójnego. Tym samym, liczba potwierdzonych gorących planet na koncie projektu wzrasta do 71.

WASP-71 b to gorący gazowy olbrzym o masie 2,25 Mj i promieniu 1,5 Rj. Obiega swoją gwiazdę macierzystą w ciągu 2 dni i 9,5 godziny. Przyjmując kołową orbitę (lub taką o bardzo niewielkiej ekscentryczności) okazuje się, że WASP-71 b krąży w odległości 0,0453 AU, czyli prawie 22 razy bliżej niż odległość Ziemi od Słońca.

WASP-77 A b jest Gorącym Jowiszem o masie 1,76 Mj i promieniu 1,21 Rj. Jego odległość od gwiazdy macierzystej to około 0,024 AU (prawie 42 razy mniej niż Ziemia-Słońce), co przekłada się na jeszcze krótszy okres obiegu, który to wynosi zaledwie 1 dzień, 8 godzin i 38 minut. WASP-77 A b jest planetarnym komponentem podwójnego układu gwiazd. WASP-77 A i B to młode gwiazdy ciągu głównego, żółty i pomarańczowy karzeł, których wiek ocenia się około 1 miliard lat.

Jak widzicie mamy małą przerwę w numeracji planet WASP - od 71 do 77 - być może oznacza to, że już niebawem poznamy kilka nowych obiektów.

Źródło 1; Źródło 2 

poniedziałek, 26 listopada 2012

HD 66141 b - przedostatni element układanki

Gwiazdozbiór Lunety - ostatni bez
odkrytych egzoplanet.
HD 66141 b to planeta pozasłoneczna odkryta dzięki badaniom przeprowadzanym w koreańskim obserwatorium BOAO. Skąd taki tytuł tego postu? Może najpierw kilka słów o samym układzie.

HD 66141 to ogromna gwiazda typu pomarańczowy olbrzym. Jest aż 21 razy większa od Słońca - porównanie rozmiaru Słońca oraz gwiazdy o promieniu 21 Rs znajdziecie w tekście o eps CrB b. Koreański projekt skupia się właśnie na poszukiwaniu egzoplanet krążących wokół gwiazd tego typu. Po prawie 8 latach obserwacji odkryto masywną planetę w omawianym układzie. Jest to gazowy obiekt o masie wynoszącej 6 mas Jowisza. Okrąża on swoją olbrzymią gwiazdę macierzystą po niemal kołowej orbicie w odległości 1,2 AU, przez co rok orbitalny tej planety trwa około 480 dni.

Wróćmy teraz do naszej "układanki". Otóż HD 66141 b znajduje się w gwiazdozbiorze Małego Psa, który to, do tej pory, nie posiadał żadnych planet pozasłonecznych. Mały Pies był ponadto przedostatnim gwiazdozbiorem bez egzoplanet. Teraz jedynym gwiezdnym pustkowiem pozostał tylko obszar Gwiazdozbioru Lunety.

Tak więc już niebawem, przy odrobinie szczęścia, będziemy mieli całe niebo ponad nami wypełnione egzoplanetami :).

Źródło

poniedziałek, 19 listopada 2012

Kappa Andromedae b

Już dawno nie trafiła się nam planeta pozasłoneczna odkryta dzięki detekcji bezpośredniej. Niektórzy nawet myśleli, że "zaniedbałem temat". To nieprawda - gdyby zależało to ode mnie, to nowe zdjęcia egzoplanet pojawiałyby się codziennie! Niestety nie posiadam ani magicznych zdolności, ani super teleskopu z przyszłości. Musimy być pełni cierpliwości i spokojnie czekać na tego typu odkrycia. Przy okazji odsyłam na podstronę "Zdjęcia Egzoplanet" (lub album na Facebooku), która jest jak najbardziej aktualna.

Zawsze jestem wyjątkowo zadowolony kiedy odkrywane są planety poprzez obserwacje bezpośrednie. Można by pewnie powiedzieć, że to tylko punkciki światła zawieszone w odległej przestrzeni. Jednak dla mnie to naoczny dowód na ogromny postęp nauki w ostatnich latach. Co więcej, te małe kropki odbijające blask swoich gwiazd lub promieniujące w innych zakresach światła, to przecież złożone, egzotyczne i odległe obce światy, skrywające zdecydowanie więcej niż możemy sobie wyobrazić przy obecnym stanie naszej wiedzy. Moim zdaniem warto o tym czasem pomyśleć właśnie w ten sposób.

Przedstawiam więc Kappa Andromedae b:

Zdjęcia egzoplanety Kappa Andromedae b wykonane przy użyciu Subaru/HiCIAO. Kliknij aby powiększyć.
Credit: Subaru/HiCIAO
Kappa Andromedae b to olbrzymia gazowa planeta pozasłoneczna. Została odkryta na zdjęciach wykonanych w podczerwieni, dzięki pracom przy teleskopie Subaru/HiCIAO. Została także dodatkowo potwierdzona w badaniach oddziaływań grawitacyjnych gwiazda-planeta. Masę Kappa Andromedae b oszacowano aż na 13 Mj. Jest to bardzo dużo - do niedawna wartość 13 Mj uznawano za maksymalną masę jaką może osiągnąć planeta. Później jednak limit ten zwiększono do 25 Mj, co jednak nie ma większego znaczenia gdyż kwestię "brązowy karzeł czy planeta" należy traktować indywidualnie dla każdego układu.

W przypadku Kappa Andromedae b mamy jednak najprawdopodobniej do czynienia z egzoplanetą. Stosunek masy gwiazdy do masy kompana, zdaje się wskazywać właśnie na planetarną naturę obiektu. Warto tutaj zaznaczyć, że masa gwiazdy to 2,45 Ms! Jest to czołowa piętnastka najmasywniejszych gwiazdy posiadających planetę. Dodatkowo, separacja obu obiektów - 56 AU - oraz przyjęty model ewolucyjny, także przekreślają opcję z brązowym karłem zamiast planety.

Podsumowując - możemy śmiało stwierdzić, że Kappa Andromedae b to kolejny odkryty "Super Jowisz".

Źródło

niedziela, 18 listopada 2012

KELT-3 b

Naukowcy KELT przy swoim teleskopie.
Credit: vanderbilt.edu
W czerwcu informowałem Was o pierwszym sukcesie nowego projektu o nazwie KELT (link). Przypomnę tylko, że jest to projekt skoncentrowany na poszukiwaniu tranzytujących planet pozasłonecznych za pomocą  obserwatoriów naziemnych. W tym miesiącu naukowcy KELT ogłosili trzeci owoc swoich prac - wcześniej, poza egzoplanetą, odkryli także brązowego karła. Najnowszy obiekt to typowy Gorący Jowisz, czyli gorąca i gazowa planeta pozasłoneczna, orbitująca bardzo blisko swojej gwiazdy macierzystej. 

KELT-3 b to egzoplaneta o masie 1,41 Mj i promieniu 1,33 Rj. Jej odległość od gwiezdy to około 0,04 AU, rok orbitalny wynosi niecałe 2 dni i 17 godzin. Ciekawym faktem może być to, że gwiazda KELT-3 należy do pierwszej 20 najjaśniejszych gwiazd, przy których potwierdzono istnienie tranzytujących egzoplanet. To dobry powód aby w przyszłości zastanowić się nad analizą atmosfery tej planety i pogłębiać naszą wiedzę na temat natury Gorących Jowiszów.

Gratulujemy zespołowi KELT i życzymy dalszych sukcesów.

Źródło

wtorek, 13 listopada 2012

Okołopodwójne planety w NSVS 1425 AB

Układ podwójny - wizja artystyczna.
Credit: National Geographic.
NSVS 1425 to układ składający się z dwóch gwiazd okrążających się wzajemnie w około 2 godziny i 39 minut. Tak bliskie układy podwójne to dobre cele do poszukiwań planet pozasłonecznych, a metodą stosowaną w tych przypadkach jest timing. Polega on na mierzeniu charakterystycznych odchyleń w czasie okresu orbitalnego gwiazd. Gdy w układzie nie ma egzoplanet, okres ten pozostaje niezmienny. Jeśli jednak planety istnieją to można obserwować pewne wariacje tego czasu.

Właśnie dzięki takim analizom astronomowie potwierdzili istnienie dwóch planet w systemie NSVS 1425 AB. Obie egzoplanety to masywne obiekty o dużych okresach orbitalnych. Ich masy wynoszą odpowiednio 2,8 i 8 Mj, natomiast ich odległości od centrum układu i okresy orbitalne to odpowiednio 1,9 AU i 1276 dni oraz 2,9 AU i 2506 dni. Po okresach łatwo zauważyć, że planety są w rezonansie orbitalnym 2:1.

NSVS 1425 to dopiero trzeci układ podwójny z dwiema potwierdzonymi egzoplanetami.

Źródło

czwartek, 8 listopada 2012

HD 40307 - 6 planet - Super-Ziemia w ekosferze

Wizja HD 40307 g.
Credit: PHL @ UPR Arecibo
HD 40307 to układ odległy o 42 lata świetlne od Ziemi, znajdujący się w gwiazdozbiorze Malarza. Jego sercem jest pomarańczowa gwiazda ciągu głównego. Jest nieco mniejsza i chłodniejsza od Słońca, a przede wszystkim znacznie młodsza. W 2008 roku astronomowie odkryli trzy Super-Ziemie (4; 6,6; 9,5 mas Ziemi) obiegające tę gwiazdę w 4, 9 i 20 dni. Dziś, po czterech latach dalszych badań, udało się potwierdzić kolejne trzy obiekty w tym systemie.

Obecność trzech Super-Ziem i jednoczesny brak sygnałów większych obiektów przykuł uwagę wielu osób. Dzięki temu odkryto trzy kolejne planety w systemie HD 40307, a co ważniejsze, planety o tej samej naturze - Super-Ziemie. Oznacza to układ planetarny złożony (wg. dotychczasowej wiedzy) z sześciu Super-Ziem. Omówmy je krótko.

Planety HD 40307 e i f to kolejne obiekty względem odległości od gwiazdy. Oddalone o odpowiednio 0,188 i 0,247 AU wykonują pełną orbitę w czasie 34,6 i 51,7 dnia. Ich masy oszacowane zostały na 3,5 i 5,2 Mz. Istnienie tych planet to tylko kolejny bodziec aby zerknąć jeszcze dalej.. Tak też uczyniono.

HD 40307 g to zdecydowanie główny punkt zainteresowań w tym bogatym układzie. Jest to kolejna możliwa "Druga Ziemia", która pod kilkoma względami góruje nad tymi dotąd poznanymi. Zacznijmy jednak od podstawowych danych.. HD 40307 g jest oddalona od swojej gwiazdy o 0,6 AU, a rok na tej planecie trwa około 197,8 dnia. Jej masa to około 7,1 Mz, co oczywiście nie jest plusem. Jednak skoro mowa o plusach:

- gwiazdą macierzystą jest pomarańczowy karzeł, co przekłada się na nieco rozleglejszą i odleglejszą ekosferę niż ta w przypadku czerwonych karłów,
- ze względu na sporą separację między gwiazdą, a planetą możemy spokojnie wyeliminować orbitę synchroniczną,
- orbita HD 40307 g znajduje się, zarówno w obszarze tradycyjnej, jak i tzw. konserwatywnej ekosfery.

Średnia temperatura HD 40307 g oszacowana została na 9°C. Uwzględniając ekscentryczność orbity, należy spodziewać się sporych zmian tej wartości tj. od -7°C do 52 °C. Co samo w sobie nie jest niczym wielce istotnym, gdyż takie warunki są bez wątpienia niegroźnie dla większości złożonych form życia.

Orbity planet w HD 40307. CREDIT: phl.upr.edu
Pozostaje jednak istotna kwestia, a mianowicie problem natury Super-Ziemi. Jak pewnie już wielu czytelników bloga wie, określenie Super-Ziemia, choć brzmi dumnie i potężnie, nie świadczy o czymś konkretnym. Mini-Neptun, planeta oceaniczna, a może ogromny i skalisty glob? To trzy podstawowe wersje, które oczywiście można ze sobą niemal dowolnie przeplatać (przynajmniej w wyobraźni). Ponieważ uchwycenie tranzytu HD 40307 g nie będzie możliwe, najlepszą drogą do poznania prawdy o tej planecie będą obserwacje bezpośrednie.

Według moich obliczeń to już 6 planeta potencjalnie zdatna do podtrzymania znanego nam życia. To z kolei nasuwa mi pewien pomysł, który postaram się zrealizować.

Źródło