piątek, 23 września 2011

O problemach Fomalhaut b

Zdjęcia Fomalbaut b z teleskopu Hubble.
Pośród już prawie 700 egzoplanet odkrytych w niedługiej historii badań planet pozasłonecznych, zaledwie 25 z nich zostało bezpośrednio sfotografowanych. Wśród tej niewielkiej grupki istnieje wyjątkowy obiekt o nazwie Fomalhaut b.

Ogłoszony został w 2008 roku jako pierwsza bezpośrednio zaobserwowana w zakresie optycznym planeta poza granicami naszego Układu Słonecznego. Zdjęcie przedstawiające malutką kropeczkę światła krążącą wokół Fomalhaut, gwiazdy oddalonej o 25 lat świetlnych, szybko obiegło cały Świat. Teraz po otrzymaniu kolejnych danych tożsamość Fomalhaut b została poddana wątpliwościom. Dane te (ogłoszone podczas Extreme Solar Systems II) sugerują, że planeta zmieniła swoje położenie w bardzo nieoczekiwany sposób.

Na zdjęciach z 2004 i 2006 roku widzieliśmy książkowy przykład egzoplanety. Zdawała się ona krążyć wyłącznie przed świecącym dyskiem pyłu. Jasne było, że grawitacja planety pomaga 'zmieść' pył na obszary odleglejsze niż jej orbita. Ostatni obraz (2010 r.) ukazuje natomiast planetę wkraczającą na obszar tego dysku. To doprowadziło Raya Jayawardhana, astronoma z University of Toronto w Kanadzie, do kwestionowania istnienia Fomalhaut b.

Paul Kalas, główny autor badań z 2008 roku, pozostaje w 100% pewny co do istnienia 'swojej' planety. "Niektórzy naukowcy próbują rodzić kontrowersje bez powodu", twierdzi Kalas. Fomalhaut b jednak już wcześniej był nietypowym obiektem. Jest zbyt jasny w zakresie optycznym jak na obiekt o masie zaledwie 3 mas Jowisza. Natomiast badania w podczerwieni były bezowocne, podczas gdy spodziewano się interesujących rezultatów.

Kalas twierdzi, że prawdopodobnie planeta posiada dysk (tak jak Saturn) złożony z bardzo jasnego materiału, co powoduje znaczne zwiększenie jego jasności. Jayawardhana natomiast jest przekonany, że Fomalhaut b powinien być natychmiast usunięty z listy bezpośrednio zobrazowanych planet.

Nowe dane i wynikająca z nich orbita przecinająca dysk otaczający gwiazdę macierzystą, tylko dodała ognia do dyskusji astronomów. Kalas twierdzi, że problemem może być urządzenie jakim wykonane zostało ostatnie zdjęcie. Obrazy z 2004 i 2006 roku dostarczył teleskop Hubble'a. Niestety już rok później jedna z kamer niezbędna do podobnych obserwacji uległa awarii i niezostanie już naprawiona. Na rok 2012 zapowiadane są kolejne obserwacje tego systemu. Nawet jeśli dziwaczna orbita Fomalhaut b zostanie potwierdzona to wciąż możliwe będzie wytłumaczenie, mówi Kalas. Być może obserwujemy ten układ akurat w czasie jakiś drastycznych zaburzeń.

Wielu astronomów nie popiera w tym Kalasa. Prze okresie orbitalnym wynoszącym około 800 lat takie zjawisko jest wyjątkowo nieprawdopodobne. Bardziej możliwym wyjściem jest nagła zmiana urządzeń obserwacyjnych. Być może pierwsza wersja orbity 'obroni się' po przyszłorocznych obserwacjach. Mimo wszystko większość astronomów zgadza się, że Fomalhaut b istnieje (nawet uwzględniając najnowsze zdjęcie).

Jean Schneider, właściciel popularnej Encyklopedii Pozasłonecznych Układów Planetarnych, zdecydował się nie usuwać Fomalhaut b z katalogu. Dodał jedynie dopisek gdzie możemy przeczytać, że istnieją pewne wątpliwości ogłoszone przez Raya Jayawardhana. Kalas natychmiast zareagował sugerując, że podobny dopisek powinien znaleźć się pod planetą 1RXS1609 b odkrytą przez Jayawardhana kilka miesięcy przed Fomalhautem...

Mamy więc naukową debatę połączoną z bitewką dwóch upartych astronomów. Jak to się zakończy? Należy poczekać na nowe badania teleskopem Hubble'a.

Źródło

czwartek, 22 września 2011

2 pierwsze planety od Planet Hunters!!!

Screen z PlanetHunters.org
Planet Hunters to projekt zorganizowany przez nasowską misję Kepler. Członkowie udostępniają do publicznego wglądu krzywe światła uzyskane z sondy kosmicznej. Następnie każdy (naprawdę każdy!) może analizować krzywe poszczególnych gwiazd w poszukiwaniu tranzytu egzoplanet. Z początku (projekt trwa już około roku) myślałem, że Planet Hunters będzie 'zabawką', która pozwoli ludziom wcielić się w rolę naukowca i zbliży wiele osób do zagadnień astronomicznych - co samo w sobie jest i tak już szczytnym celem. Teraz jednak możemy się przekonać, że Planet Hunters ma nie tylko popularyzować ale i wspomagać prace zespołu Kepler, co ostatecznie prowadzi do odkryć obcych światów w odległej przestrzeni kosmicznej.

Dziś zostało ogłoszone potwierdzenie detekcji dwóch nowych planet:
Nazwa:                      Promień(Rj):        Odległość(AU):        Okres orbitalny(dni):
KIC 10905746 b       0.237                   0.0751                     9.8844
KIC 6185331 b         0.72                     0.2672                     49.76971
Gdzie: AU - jednostka astronomiczna (1 AU = średnia odległość Ziemi od Słońca), RJ - promień Jowisza.

Jedyne co jest zastanawiające to fakt, że planety zostały ogłoszone bez potwierdzenia po badaniu prędkości radialnych. Niemniej jednak, jeden z ekspertów stwierdził, że prawdopodobieństwo istnienia tych obiektów wynosi ponad 95%. Mamy więc możliwą Super Ziemię oraz planetę wielkości Saturna odkryte przez ludzi takich jak Ty!

W projekcie Planet Hunters wzięło udział już 40000 ludzi (ja również ;)) z 90 krajów całego Świata. Warto też dodać, że w publikacji naukowej dotyczącej tego odkrycia jest wyróżniona młoda Polka. Jeśli chcesz wziąć udział w PH wystarczy zarejestrować się na:


Wszelkie instrukcje znajdują się również na podanej stronie.
Powodzenia!


Źródło

wtorek, 20 września 2011

LHS 6343 - interesujący i skomplikowany układ!

Trzeci (niebieski), piąty (zielony) i ósmy (czerwony) tranzyt
brązowego karła C przed tarczą gwiazdy A. Przy fazie (phase)
0,00 dane powinny wskazywać najniższą z możliwych jasności
(flux). Tutaj widzimy jednak niezgodność z tym założeniem.
Przyznaję, że jest to jeden z najciekawszych systemów jakie przyszło mi opisywać na tym blogu. Zdecydowanie bardziej egzotyczny niż Kepler-16 z planetą "Tatooine", o którym wspominam ponieważ LHS 6343 to również układ badany przez kosmiczną misje Kepler.

Z początku LHS 6343 uważana była za samotną gwiazdę ciągu głównego. Późniejsze obserwacje wykazały jednak, że mamy w tym przypadku do czynienia z dwiema gwiazdami typu czerwony karzeł, oddalonymi o zaledwie 20 jednostek astronomicznych (AU). Piszę 'zaledwie' ponieważ jest to mniej-więcej odległość jaka, w naszym Układzie Słonecznym, dzieli Słońce i Urana. W podwójnych układach gwiazd zawsze warto oznaczyć jedną z nich jako główny komponent układu. Zazwyczaj robi się to rozpatrując masę obu obiektów. W systemie LHS 6343 mamy więc komponent A (pełna nazwa to oczywiście LHS 6343 A, lecz będę ją skracał wyłącznie do literki oznaczającej konkretne ciało w tym układzie) o masie 0,37 masy Słońca (Ms) oraz komponent B o masie 0,3 Ms.

Dzięki analizom danych przesłanych na Ziemię przez sondę Kepler odkryto brązowego karła krążącego wokół gwiazdy A. (Czym jest brązowy karzeł? pisałem już wiele razy. Odsyłam ewentualnie do najbliższego artykułu TUTAJ). Kepler bada jasność gwiazd 'czekając' na pojawienie się regularnych spadków tej jasności, co oznacza zazwyczaj przejścia ciała przed tarczą badanej gwiazdy. Tak właśnie potwierdzono istnienie brązowego karła (C) w omawianym systemie. Jego masę oszacowano na prawie 63 masy Jowisza (Mj), odległość na 0,08 AU, a okres orbitalny na 12,71 dnia (zapamiętajmy tą wielkość jako nasze 'P').

Analiza krzywych jasności przedstawiających zaćmienia gwiazdy A przez karła C, wykazała pewną niespójność. 3 z 11 tranzytów tego układu zdają się być niesymetryczne z pozostałymi. Czy to oznacza, że nasze P ot tak nie jest stałe? Nie ma takiej opcji! Coś musi powodować te zaburzenia jasności. Astronomowie próbowali wytłumaczyć je wysoką aktywnością plam słonecznych, co jednak okazało się mało prawdopodobne ze względu na siłę tych zaburzeń. Rozważano także efekt Light-Time Travel (LTT) w aż 10000 różnych hipotetycznych przypadkach dla ekscentryczności od 0 do 0,9 (od kołowej orbity karła C do wysoce 'jajowatej') i odległości między gwiazdami 19-21 AU. LTT w tym przypadku miałby 'fałszować' odstępy czasowe pomiędzy kolejnymi tranzytami (TTV) przez oddziaływanie grawitacyjne gwiazd A i B na brązowego karła. Z obliczeń wynikło, że takie zmiany mogłyby rzeczywiście istnieć, jednak są zbyt nikłe by miały tak duży wpływ na obiekt C, jaki prezentują krzywe jasności. Wśród podejrzanych o fałszowanie tranzytu pozostał więc tylko jeden kandydat - czwarte ciało w systemie LHS 6343.

Dalsze analizy TTV sugerują więc istnienie kolejnego obiektu krążącego wokół komponentu A. W przeciwieństwie do brązowego karła C obiekt ten posiada o wiele niższą masę. Oszacowano ją bowiem na 0,1 - 1,0 Mj, co sugeruje, że jest to gazowa planeta mniejsza niż Jowisz. Aby taka masa powodowała wspomniane TTV musiałaby orbitować wokół A w czasie od 3,5*P do 8*P, czyli od (około) 43 do 102 dni. Planeta ta została oznaczona jako LHS 6343 A b.

Podsumowując - system LHS 6343 to podwójny układ małych gwiazd (A i B) typu czerwony karzeł oddalonych o 20 AU. Gwiazda A posiada brązowego karła (C) oraz możliwą planetę (A b). Niestety dostępne obecnie dane o tym układzie nie są wystarczające aby potwierdzić istnienie gazowego olbrzyma. Planeta LHS 6343 A b będzie spokojnie czekać w katalogu niepotwierdzonych egzoplanet na kolejne wyniki badań misji Kepler.

Źródło

poniedziałek, 19 września 2011

FU Tauri b - planeta zobrazowana wokół brązowego karła

Brązowy karzeł Fu Tauri A z egzoplanetą
System FU Tauri to bardzo młoda formacja (zaledwie około 1 miliona lat) będąca wciąż w stanie zaawansowanej ewolucji. Początkowo sądzono, że układ ten składa się z dwóch brązowych karłów, jednak po dalszych obserwacjach okazuje się, że prawdopodobnie jeden z tych obiektów jest egzoplanetą.

Brązowe karły to 'gwiezdne niewypały'. Masa tych obiektów nie jest wystarczająco duża by w ich wnętrzu zachodziły reakcje typowe dla gwiazd (przemiana wodoru w hel). Nie są one również planetami gazowymi - brak syntezy deuteru. Jest to więc całkiem inna grupa obiektów występujących w przestrzeni kosmicznej.

Takim ciałem jest właśnie FU Tauri A. Masa tego brązowego karła nie jest dokładnie oszacowana. Przyjmuje się, że zawiera się w przedziale 0,05 - 0,2 masy Słońca. Dzięki badaniom spektroskopowym udało się wyznaczyć jego temperaturę na 2564 stopni Celsjusza. Astronomowie zaobserwowali również zjawisko akrecji (czyli opadania materii na powierzchnię tego obiektu) oraz silną aktywność magnetyczną. To właśnie ta burzliwa natura tego młodziutkiego obiektu uniemożliwia dokładne określenie masy.

FU Tauri b krążąca wokół FU Tauri A to jedna z kilku pierwszych planet odkrytych w pobliżu samotnych brązowych karłów. Niestety jak to bywa w przypadku bezpośrednich obserwacji, niewiele wiemy o samej egzoplanecie. W tym przypadku znamy jedynie masę oszacowaną na 15 mas Jowisza oraz odległość dzielącą FU Tau b od brązowego karła, która to wynosi około 800 AU (jest to 800 razy odległość niż ta dzieląca Ziemię od Słońca).

Mimo wszystko uważam to odkrycie za niezwykle cenne. Brązowe karły to nowa klasa obiektów odkryta zaledwie 16 lat temu. Dzięki nim wiemy już, że istnieje z pewnością o wiele więcej planet pozasłonecznych niż przypuszczano w przeszłości.

Źródło

sobota, 17 września 2011

'Przeciek' przed kolejna publikacją danych Keplera

Kosmiczny Teleskop Kepler

Podczas konferencji Extreme Solar Systems IIdzięki której dowiedzieliśmy się o wielu wspaniałych odkryciach, została także podana jeszcze jedna interesująca informacja. Dotyczyła ona kolejnej publikacji danych z misji Kepler, która to ma nastąpić 23 września. Być może warto byłoby poczekać na oficjalne potwierdzenie tych informacji, lecz ja już teraz skuszę się napisać parę nieoficjalnych danych. Oto one:

Liczba kandydatów ma wzrosnąć z 1235 do 1781 obiektów:
  • 123 z nich ma promienie mniejsze niż 1,25 promienia Ziemi,
  • 121 może krążyć w ekosferach swoich gwiazd (obszarach gdzie warunki pozawalają na utrzymanie wody w stanie ciekłym).
Nowe kalkulacje systemów wielokrotnych:
  • 218 systemów z 2 kandydatami na planety,
  • 75 z 3 kandydatami,
  • 25 z 4 kandydatami,
  • 8 z 5 kandydatami,
  • 2 z 6 kandydatami.
Dane o systemach wielokrotnych warto porównać z poprzednimi - TUTAJ.

Z góry uprzedzam, że informacje te nie są oficjalne. Już za niecały tydzień powinniśmy otrzymać pełen zestaw nowych danych. Z pewnością misja Kepler ma dla nas również wiele potwierdzonych planet pozasłonecznych. Ostatnio opisywana "Tatooine" to zapewne tylko jedna z nich.

piątek, 16 września 2011

Kepler-16 (AB) b - prawie jak Tatooine!

Scena z Gwiezdnych Wojen - zachód słońc na Tatooine
Zespół naukowy misji Kepler ogłosił detekcję egzoplanety krążącej wokół pary niewielkich i chłodnych gwiazd. Sondzie Kepler udało się uchwycić tranzyt planety Kepler-16 (AB) b przed tarczami obu gwiazd. Gwiazdy macierzyste to karły o masie 20% i 69% masy Słońca. Okrążają się wzajemnie w czasie 41 dni.

Planeta w układzie podwójnym... jakieś skojarzenia? Oczywiście! Obiekt ten automatycznie przypomina pierwszą nagraną część sagi Gwiezdnych Wojen. Planeta Tatooine - dom Luka Skywalkera, z której to młody Jedi podziwiał spektakularne podwójne zachody słońc. Czy w odległej przyszłości ludzkość będzie mogła obserwować takie show z planety Kepler-16 (AB) b? Niestety nie.. Jest ona gazowym olbrzymem.

Planeta jest obiektem bardzo podobnym do Saturna jeśli rozważamy jej masę (0,333 masy Jowisza) i rozmiar (0,75 promienia Jowisza). Krąży po niemalże kołowej orbicie (ekscentryczność = 0,0069 )w czasie 229 dni. Jej średnia odległość od środka masy tego układu wynosi około 0,7 jednostki astronomicznej (AU), co mniej-więcej odpowiada odległości Wenus od Słońca. Wzajemne oddziaływania gwiazd i planety sugerują, że Kepler-16 (AB) b uformowała się wraz z jej gwiezdnymi matkami z dysku protoplanetarnego.

Od filmowej Tatooine, naszą planetę różni oczywiście budowa. Każdy za pewne pamięta, że ta pierwsza była skalistym obiektem zdolnym podtrzymywać życie. Poza tym Kepler-16 (AB) b krąży poza ekosferą swoich gwiazd. Więc nawet na hipotetycznych egzoksiężycach temperatura byłaby zbyt niska by utrzymać wodę w stanie ciekłym. Dla samej planet temperaturę oszacowano na od -103 do -73 stopni Celsjusza. 


Mimo wszystko odkrycie to na pewno obiegnie Świat. Podwójne zachody i wschody słońc (nawet te z innych planet) z pewnością wzbudzają wiele pozytywnych emocji w ludziach. Jedno jest pewne... kosmici (jeśli istnieją) są zdecydowanie bardziej romantyczni od nas :P.

Źródło

5 gazówek i Super-Ziemia od Keck'a

Gorąca Super-Ziemia

Na wstępie przepraszam ze nierelacjonowanie wczorajszych wydarzeń na bieżąco. Niestety nagły pobyt w szpitalu uniemożliwił mi zamieszczanie wpisów na blogu. Ale do rzeczy...

Zupełnie niedawno obserwatorium Keck na Hawajach poinformował nas o detekcji aż 18 planet pozasłonecznych. Tym razem astronomowie podarowali nam 3 układy planetarne z odpowiednio jedną, dwiema i trzema egzoplanetami.

HD 164509 to bogata w metale gwiazda podobna do Słońca (jednak znacznie młodsza). Dzięki prędkościom radialnym udało się odkryć jej planetarnego kompana w odległości 0,875 AU - przypominam, że 1 AU to średnia odległość Ziemi od Słońca. Rok na tej planecie trwa 282 dni, a jej masa wynosi około 0,48 masy Jowisza.

Kolejnym układem jest HD 163607, w którym krążą dwie gazowe egzoplanety. Pierwsza z nich (b) ma masę 0,77 Mj (masy Jowisza) a jej okres orbitalny wynosi około 75 dni. HD 163607 c jest trzy razy masywniejsza od koleżanki oraz znacznie bardziej oddalona od gwiazdy macierzystej. Wykonanie pełnej orbity zajmuje jej aż 1314 dni. System ten jest bardzo interesujący ponieważ orbita planety HD 163607 b posiada największą z dotąd poznanych ekscentryczności w wielokrotnych układach planetarnych. Wynosi ona 0,73 przy czym średnia ekscentryczność planet w systemach wielokrotnych wynosi 0,22. Może być to efekt oddziaływań z planetą c. Możliwe jest również, że w przeszłości niestabilność w tym układzie spowodowała 'wystrzelenie' w przestrzeń innego obiektu orbitującego wokół gwiazdy, co miałoby wpływ na dzisiejsze kształty orbity  HD 163607 b.


Ostatni układ to HIP 57274. Gwiazdą macierzystą jest karzeł typu K znacznie mniejszy i chłodniejszy od Słońca. Najbliższą jej planetą jest Super-Ziemia (masa <12 Mz [mas Ziemi]) o masie 11,44 Mz. Możliwe jest więc, że planeta ta jest skalistym obiektem. Niestety jednak krąży zdecydowanie za blisko gwiazdy aby możliwe był powstanie życia. Odległość ta to zaledwie 0,07 AU, a wykonanie tak małej orbity zajmuje planecie b tylko 8 dni. W systemie, poza Super-Ziemią, istnieją jeszcze 2 gazowe planety. Obie mają masy zbliżone do połowy Jowisza (odpowiednio 0,41 i 0,527 Mj) jednak dzieli je niemal 1 jednostka astronomiczna. HIP 57274 c krąży około 0,178 AU od gwiazdy w czasie 32 dni, natomiast maksymalna odległość HIP 57274 d to 1,01 AU. Na takie okrążenie planeta potrzebuje aż 431 dni.


Warto dodać, że istnieje prawdopodobieństwo na wykrycie tranzytu planety HD 163607 b oraz HIP 57274 b. Wynosi one odpowiedni 8% i 6,5%.

Źródło 1; Źródło 2

środa, 14 września 2011

Jeszcze więcej planet z Extreme Solar Systems II

Spektrograf HARPS i 3,6 m teleskop.
Konferencja Extreme Solar Systems II jest z pewnością jednym z największych astronomicznych wydarzeń tego roku. Po ogłoszeniu 41 planet HARPS oraz 23 planet od WASP, naukowcy znów dorzucili kolejne obiekty odkryte za pomocą tego pierwszego projektu.

Tym razem 8 nowych planet od HARPS to wyłącznie obiekty gazowe. Ich masy zawierają się w przedziale od 1,19 do 10,5 mas Jowisza. Wszystkie krążą na bardzo długich, nawet 28 letnich orbitach. Jak większość takich planet, ich orbity (poza HD 114386 c) są wysoko ekscentryczne, co oczywiście oznacza, że daleko im do kołowych kształtów.

Na szczególną uwagę zasługuje druga potwierdzona planeta w systemie HD 65216. Wraz z detekcją HD 65216 c układ ten jest pierwszym znanym układem trzech gwiazd posiadającym więcej niż jedną planetę. To dobra wiadomość dla badaczy zajmujących się poznawaniem procesów formowania się planet, które wciąż w wielu aspektach pozostają zagadką.

Oto lista nowych planet:

Nazwa:                Masa(mj):     Okres(rok):       Ekscentryczność:
HD 106515A b     10.5               9.938                0.6    
HD 114386 c       1.19               2.863                0.06    
HD 166724 b       4.12               22.176              0.77    
HD 196067 b       7.1                 11.224              0.63    
HD 220689 b       1.19               5.998                0.2        
HD 27631 b         1.7                6.077                0.17    
HD 65216 c         2.24              15.172               0.15    
HD 98649 b         7                   28.473              0.86

Mj - masa Jowisza

Sumując odkrycia HARPS mamy 41 planet w pierwszej publikacji + mini Neptun opisywany przy okazji odkrycia WASPów + 8 dzisiejszych obiektów = 50 nowych planet pozasłonecznych. Na chwilę obecną program HARPS jest najskuteczniejszym programem poszukującym obcych światów.

Co jeszcze przyniosła nam konferencja Extreme Solar Systems II? O tym w najbliższym czasie.

wtorek, 13 września 2011

23 planety WASP oraz pod-Neptun

Parujący gorący Jowisz.
Po wczorajszym wysypie egzoplanet, dziś nastąpił kolejny. 23 gorące Jowisze od organizacji SuperWASP zostały ogłoszone na tej samej konferencji co wczorajsze planety od HARPS. Ponad to odkryto również mini Neptuna.

HD 97658 b to planeta krążąca blisko swojej gwiazdy w czasie 9 dni i 12 godzin. Z początku, ze względu na masę wynoszącą 6,4 mas ziemskich, obiekt ten został sklasyfikowany jako Super-Ziemia. Jednak detekcja tranzytu pozwoliła na określenie promienia - 2,93 promienia Ziemi - dzięki czemu możliwe było obliczenie gęstości. 1,4 g/cm3 sugeruje gazową budowę tej egzoplanety. Mamy więc do czynienia z pod-Neptunem (lub jak kto woli pod-Uranem). Tak niska gęstość może być spowodowana obecnością sporych ilości wodoru, helu i wody w atmosferze tej planety.

Sukces organizacji SuperWASP wynika z rodzajów obiektów jakimi zajmuje się ten projekt. Gorące Jowisze to gazowe giganty krążące bardzo blisko swoich gwiazd. Wykrycie tranzytu tak dużych planet na niewielkich orbitach jest znacznie prostsze od wszelkich innych poszukiwań. Masy dzisiejszych obiektów zawierają się w przedziale od 0,3 do 2,5 masy Jowisza, a ich promienie od 0,7 do 1,7 promienia naszego olbrzyma, którego z łatwością można w tym okresie obserwować na nocnym niebie. Póki co brak jest publikacji na temat tych 'WASPów' dlatego też nie posiadam zbyt wiele informacji. Warto natomiast zauważyć, że SuperWASP posiada już 67 planet na swoim koncie.

Szumne zapowiedzi z poprzedniego roku okazują się prawdziwe.. Otóż rok 2011 rzeczywiście wydaje się przełomowym okresem dla poszukiwań planet pozasłonecznych!

Źródło

poniedziałek, 12 września 2011

41 nowych planet! 16 Super-Ziem!

Skalista Super-Ziemia - wizja artysty
Astronomowie z obserwatorium ESO ogłosili dziś ogromną liczbę odkrytych planet pozasłonecznych. Używająca najbardziej 'utytułowanego' urządzenia do poszukiwania egzoplanet (HARPS) z dumą poinformowali o kolejnych potwierdzonych obiektach. Poza opisywanymi już wcześniej planetami (TUTAJ) odkryto aż 41 innych światów!

Wszystkie planety zostały odkryte metodą prędkości radialnych, co oczywiście uniemożliwa poznanie konkretnych rozmiarów tych obiektów. Jednak znamy ich masy, które to zawierają się w przedziale od 2,7 do około 71 mas Ziemi. Wynika z tego, że mamy do czynienia z zarówno planetami typu Super-Ziemia (potencjalne skaliste obiekty), jak i z planetami gazowymi podobnymi do Neptuna.

W ciągu ośmiu lat działania HARPS, astronomowie mogli dość do wniosku jak wiele gwiazd podobnych do Słońca posiada planety o niewielkich masach. Okazuje się, że ponad 40% takich gwiazdy posiada co najmniej jedną planetę o masie mniejszej niż Saturn (95 Mz - mas Ziemi). Inne wnioski to:

14% gwiazd posiada co najmniej 1 planetę o masie >50 Mz i okresie <10 lat,
9,7% gwiazd posiada co najmniej 1 planetę o masie >100 Mz i okresie <10 lat,
0,89% gwiazd posiada co najmniej 1 planetę o masie >50 Mz i okresie <11 dni,
75,1% gwiazd posiada co najmniej 1 planetę o okresie <10 lat,
57,1% gwiazd posiada co najmniej 1 planetę o okresie <100 dni,
68,9% gwiazd typu F i G posiada co najmniej 1 planetę o okresie <100 dni,
52,7% gwiazd typu K posiada co najmniej 1 planetę o okresie <100 dni,
54,1% gwiazd posiada co najmniej 1 planetę o masie <30 Mz i okresie <100 dni,
45% gwiazd posiada co najmniej 1 planetę o masie <30 Mz i okresie <50 dni.

Uwaga! Tu pod określeniem 'gwiazda' rozumiemy wyłącznie gwiazdy podobne do Słońca.

Naukowcy z ESO nie ukrywają, że jednym z ich celów jest odnalezienie kandydatów na "Drugą Ziemię" (właściwie to już im się udało - HD 85512 b) czyli skalistych planet mogących podtrzymywać życie. W tym celu już wiele razy spektrograf HARPS był modyfikowany ulepszany. Wszystko po to by detekcja coraz mniejszych obiektów była możliwa.

"W ciągu najbliższych 10-20 lat powinniśmy posiadać pierwszą w historii listę potencjalnych planet podobnych do Ziemi krążących w ekosferach swoich gwiazd. Lista ta jest konieczna przed przyszłymi eksperymentami mającymi odkryć ślady życia w atmosferach obcych planet." Podsumował Michel Mayor - odkrywca pierwszej egzoplanety krążącej wokół 'normalnej' gwiazdy. 

Na koniec zapraszam do zapoznania się z pełną listą 41 nowych planet pozasłonecznych (przepraszam za nieestetyczny wygląd listy):

Nazwa:              Masa*:                 Okres(dni) Półoś**   Ekscentryczność orbity
 HD 126525 b     71.19392        -     948.12     1.8105     0.13
 HD 134060 b     11.155833      -     3.27         0.0444     0.4
 HD 134060 c     47.896981      -     1160.9      2.2263     0.75
 HD 134606 b     9.280636       -     12.083      0.1023     0.15
 HD 134606 c     12.141106      -     59.519      0.2962     0.29
 HD 134606 d     38.45743       -     459.26      1.1567     0.46
 HD 136352 b     5.275978      -      11.577      0.0933     0.18
 HD 136352 c     11.378314     -     27.582      0.1665     0.16
 HD 136352 d     9.5349          -     106.72      0.411     0.43
 HD 13808 b      10.329475     -     14.182      0.1017     0.17
 HD 13808 c      11.44188       -     53.832      0.2476     0.43
 HD 1461 c        5.911638      -      13.505      0.1117     0
 HD 150433 b    53.39544      -      1096.2      1.9303     0
 HD 154088 b    6.134119      -      18.596      0.1316     0.38
 HD 157172 b    38.1396        -      104.84      0.416     0.46
 HD 189567 b    10.043428     -     14.275      0.1099     0.23
 HD 20003 b      12.013974    -      11.849      0.0974     0.4
 HD 20003 c      13.412426    -      33.823      0.1961     0.16
 HD 204313 c    17.16282      -      34.873      0.2103     0.17
 HD 20781 b     12.045757     -      29.15       0.169     0.11
 HD 20781 c      15.764368    -      85.131      0.3456     0.28
 HD 215152 b    2.765121      -      7.2825     0.0652     0.34
 HD 215152 c    3.082951      -      10.866      0.0852     0.38
 HD 215456 b    32.10083      -      191.99      0.652     0.15
 HD 215456 c    78.18618       -     2277        3.394     0.19
 HD 21693 b     10.234126     -      22.656     0.1484     0.26    
 HD 21693 c      20.5699576   -     53.881      0.2644     0.24
 HD 31527 b     11.537229     -     16.546      0.1253     0.13
 HD 31527 c     15.827934     -      51.284     0.2665     0.11
 HD 31527 d     16.495377    -      274.49      0.8181     0.38
 HD 38858 b     30.543463    -      407.15     1.0376     0.27
 HD 39194 b     3.718611      -      5.6363     0.0519     0.2
 HD 39194 c     5.943421      -      14.025      0.0954     0.11
 HD 39194 d     5.148846      -      33.941     0.172     0.2
 HD 45184 b     12.7132       -      5.8872     0.0638     0.3
 HD 51608 b     13.126379    -      14.07      0.1059     0.15
 HD 51608 c     17.957395    -      95.415     0.3791     0.41
 HD 93385 b     8.358929      -     13.186     0.1116     0.15
 HD 93385 c     10.106994    -      46.025     0.257     0.24
 HD 96700 b     9.026372     -      8.1256     0.0774     0.1
 HD 96700 c     12.7132       -      103.49     0.422     0.37

* w masach ziemskich,
** w AU (jednostkach astronomicznych); 1 AU to śr. odległość Ziemi od Słońca.

Liczba planet odkrytych w bieżącym roku wynosi 124 co jest absolutnym rekordem.

źródło

piątek, 9 września 2011

Kepler-19 b oraz Kepler-12 b

Egzoplaneta - wizja artysty
Misja Kepler wyraźnie zaczyna coraz częściej owocować. Kolejne planety pozasłoneczne potwierdzane są każdego miesiąca. Wczoraj i dziś pojawiły się publikacje na temat układu Kepler-19 oraz Kepler-12.

Kepler-19 to gwiazda nieco mniejsza i mniej masywna od Słońca. Dzięki poszukiwaniu tranzytu udało się zlokalizować planetę krążącą w średniej odległości 0,118 AU od gwiazdy. Jest to niemal 10 raz mniej niż odległość Ziemi od Słońca. Wykonanie takiej orbity zajmuje jej około 9 dni i 7 godzin. Kepler-19 b jest 20 razy masywniejsza od Ziemi, przy czym jej promień wynosi zaledwie 2,2 promienia ziemskiego. Wyznaczona masa jest wielkością maksymalną więc ciężko jednoznacznie określić kompozycje tej planety.

Podczas dokładnego mierzenia czasu tranzytu Kepler-19 b zauważono pewne wariacje. Po głębszych analizach okazało się, że takie wariacje mogą być powodowane jedynie przez drugi obiekt krążący wokół tej gwiazdy. Niestety na dzień dzisiejszy nie jest możliwe dokładne określenie parametrów orbity drugiej planety. Dlatego też astronomowie bezpiecznie przyjęli, że Kepler-19 c okrąża gwiazdę w czasie maksymalnie 160 dni, a jej masa nie przekracza 6 mas Jowisza. Dane te nie są jednak wiele warte. Należy poczekać na wyniki dalszych badań tego systemu aby możliwe było pełne potwierdzenie drugiego obiektu.

Kolejną potwierdzoną egzoplanetą jest Kepler-12 b. Orbitująca wokół gwiazdy typu G planeta potrzebuje niespełna 4,5 dnia na wykonanie obiegu, oddalając się przy tym na odległość 0,055 AU. Obiekt ten jest dość nietypowy na tle innych znanych planet. Przy promieniu 1,69 promienia Jowisza jej masa wynosi 0,43 Mj. Daje to niewielką gęstość wynoszącą 0,111 g/cm3. Planeta ta będzie zbadana dokładniej w celu poznania jej budowy.

źródło 1, źródło 2

środa, 7 września 2011

KOI-730 - 4 planety Keplera w rezonansie orbitalnym

Spośród ponad 100 kandydatów na wielokrotne systemy planetarne Keplera (więcej informacji TUTAJ) potwierdzono istnienie układu KOI-730. Pomimo braku badań prędkości radialnych gwiazdy macierzystej zdecydowano się na ogłoszenie jej 4 planet. Jest to znów cenne odkrycie ze względu na niewielkie rozmiary tych obiektów. Pamiętajmy, że celem misji Kepler jest m.in. odnajdywanie małych skalistych planet pozasłonecznych oraz poszukiwania 'drugiej Ziemi'. Dzisiejsze egzoplanety z pewnością nie uzyskają miana 'drugiej Ziemi', a nawet nie wydają się skalistymi planetami. Mimo wszystko są pokazem 'siły' sondy Kepler i przekonują, że jesteśmy w stanie odkryć małe obiekty podobne do Ziemi już w najbliższym czasie.

KOI-730 b, c, d i e to planety krążące wokół gwiazdy podobnej do Słońca w odległościach mniejszych niż Merkury od Słońca w naszym Układzie Słonecznym. Czas jednej pełnej orbity dla tych planet to odpowiednio (w przybliżeniu) 14 dni  i 19 godzin, 9 dni 20 godzin, 19 dni i 17 godzin oraz 7 dni i 9 godzin. Jeśli chodzi o rozmiary tych planet to prezentują się one następująco: 3.46 Rz(promienia Ziemi); 2.57 Rz; 2.79 Rz oraz 2.01 Rz. Niestety dokładne masy tych planet nie są jeszcze znane. Dlatego ciężko cokolwiek powiedzieć o ich budowach. Prawdopodobnie jednak są to gazowe 'pod-Urany'.

Co ciekawe, obiekty te krążą w orbitalnym rezonansie 8:6:4:3. Oznacza to, że w czasie gdy planeta KOI-730 e wykona 8 okrążeń wokół gwiazdy, jej koleżanka KOI-730 c wykona 6 okrążeń, KOI-730 b 3 okrążenia, a KOI-730 d tylko 3 okrążenia. Warto zauważyć, że tak naprawdę mamy do czynienia z dwiema parami planet. Otóż na każde okrążenie planety KOI-730 b przypadają 2 okrążenia planety KOI-730 e oraz na każdą pełną orbitę obiektu KOI-730 d przypadają dwie pełne orbity KOI-730 c.
KOI-730 w rezonansie 8:6:4:3.
Dla ułatwienia: najbliższa gwieździe planeta to 'e', następna(czerowna) to 'c', kolejna (niebieska) 'b' i ostatnia 'd'.

piątek, 2 września 2011

Już 600 planet pozasłonecznych!

Dziś zaktualizowano Encyklopedię Pozasłonecznych Układów Planetarnych. Autor dodał wszystkie planety jakie opisywałem w zeszłym miesiącu. W katalogu znalazła się nawet HD 20749 c, której potwierdzenie poddawałem wątpliwościom. Zabrakło jedynie gorącego Jowisza o nazwie TrES-5, aczkolwiek jestem pewien, że zostanie on uwzględniony w ciągu najbliższych godzin/dni. Kiedy to nastąpi, licznik znanych planet pozasłonecznych pokaże okrągłe 600 obiektów!!! Ja jednak już w tej chwili ogłaszam szóstą setkę obcych światów. Warto też dodać, że odkryto już 78 egzoplanet w 2011 roku (przypominam, że rok 2010 przyniósł 110 obiektów).

O wspomnianych planetach można przeczytać TUTAJ.