'Polskie' egzoplanety

Aleksander Wolszczan

Już jakiś czas temu, a dokładnie podczas konferencji Extreme Solar Systems II, krążyły pogłoski o 10 planetach z projektu PSU-Toruń. Właściwa nazwa brzmi tego projektu to Penn State-Toruń Planet Search (PTPS). Chodzi oczywiście o połączone siły astronomów ze Stanowego Uniwersytetu Pensylwanii oraz Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. W składzie tego zespołu jest między innymi Pan Aleksander Wolszczan - odkrywca pierwszych w historii planet pozasłonecznych.

Dziś rano pojawiła się publikacja dotycząca odkrycia 3 planet przez PTPS, metodą prędkości radialnych. Są to gazowe obiekty obiegające gwiezdne olbrzymy typu K. BD +48 738, HD 240237 oraz HD 96127 to odległe gwiazdy o promieniach równych odpowiednio 11, 32 i 35 Rs (promieni Słońca). Poszukiwania egzoplanet wokół tak dużych gwiazd, mogą dostarczać cenne informacje na temat procesów formowania się planet i ewolucji gwiazd. Pomimo iż znamy już prawie 700 planet pozasłonecznych, zaledwie około 30 z nich krąży wokół olbrzymów. Co ciekawe, HD 240237 i HD 96127 to (na dzień dzisiejszy) dwie z trzech największych gwiazd posiadających planety - wyprzedza je tylko HD 13189 (50,39 Rs). Przejdźmy jednak do planet...

Planeta BD +48 738 b to najlżejsza z dzisiejszych obiektów. Jej masa minimalna została oszacowana na 0,91 masy Jowisza (Mj), a jej okres obiegu to około 393 dni, przy maksymalnej odległości równej 1 AU (taka sama jak śr. odległość Ziemi od Słońca). Długie obserwacje tego systemu (6 lat) sugerują istenie także innego, bardziej oddalonego obiektu, który prawdopodobnie w okolicy 10 Au od gwiazdy krąży. Jego natura pozostaje jednak nieznana. Może być to planeta, brązowy karzeł lub nawet niewielka gwiazda. Potrzebne są dalsze obserwacje.

HD 240237 i HD 96127 to znacznie masywniejsze planety. Ich masy wynoszą odpowiednio 5,3 i 4 Mj. Okresy obiegu są również większe - 746 i 647 dni - co oczywiście przekłada się na odleglejsze orbity. Półosie wielkie tych orbit wynoszą 1,9 oraz 1,4 AU. Układy HD 240237 znajduje się w odległości aż 4892 lat świetlnych, a odległość HD 96127 to 1761 lat świetlnych od Ziemi.

Być może niebawem dowiemy się o kolejnych odkryciach polskich astronomów.

Źródło